Tổng quan về bệnh bại liệt (Polio)
Bại liệt (Polio) là một bệnh truyền nhiễm do virus Poliovirus gây ra, chủ yếu lây lan qua đường tiêu hóa. Bệnh có thể ảnh hưởng đến hệ thần kinh trung ương, đặc biệt là tủy sống, dẫn đến tổn thương các dây thần kinh vận động và gây liệt vĩnh viễn. Mặc dù hiện nay đã có vắc-xin phòng ngừa hiệu quả, nhưng nhiều người mắc bệnh trước khi chương trình tiêm chủng mở rộng được triển khai vẫn đang phải đối mặt với các di chứng nghiêm trọng.
Sau khi mắc bệnh, nhiều bệnh nhân bị yếu cơ hoặc liệt, đặc biệt là ở chi dưới. Hậu quả thường gặp bao gồm:
Yếu hoặc teo cơ: Do tổn thương thần kinh vận động, các cơ bị ảnh hưởng dần mất đi khả năng hoạt động và suy yếu theo thời gian.
Biến dạng khớp và cột sống: Sự mất cân bằng cơ có thể gây ra tình trạng vẹo cột sống, lệch khớp gối hoặc bàn chân khoèo, khiến người bệnh khó đứng vững và di chuyển.
Rối loạn dáng đi: Người bệnh thường gặp khó khăn khi di chuyển, dễ mất thăng bằng hoặc cần phải sử dụng dụng cụ hỗ trợ như nạng, xe lăn hoặc nẹp chỉnh hình.
Hội chứng hậu bại liệt (Post-Polio Syndrome – PPS): Một số bệnh nhân dù đã phục hồi vẫn có nguy cơ bị suy yếu cơ tái phát sau nhiều năm, làm giảm chất lượng cuộc sống.
Với những di chứng này, nẹp KAFO (Knee-Ankle-Foot Orthosis) được xem là một giải pháp hiệu quả giúp hỗ trợ vận động, ổn định khớp và cải thiện khả năng đi lại cho người bệnh.
Nẹp KAFO là gì?
Nẹp KAFO (Knee-Ankle-Foot Orthosis) là một thiết bị chỉnh hình chuyên dụng hỗ trợ toàn bộ chi dưới, bao gồm khớp gối, cổ chân và bàn chân. Thiết bị này giúp cố định, ổn định khớp, cải thiện khả năng vận động và hỗ trợ những bệnh nhân gặp vấn đề về yếu cơ, liệt một phần hoặc mất kiểm soát chi dưới do di chứng bại liệt Polio hoặc các bệnh lý thần kinh khác.
Cấu tạo của nẹp KAFO
Nẹp KAFO thường có thiết kế gồm các bộ phận chính:
Phần cố định đùi (Thigh Section): Hỗ trợ và cố định phần đùi để giảm áp lực lên khớp gối.
Phần hỗ trợ khớp gối (Knee Joint Section): Cung cấp sự ổn định và kiểm soát chuyển động của gối, ngăn ngừa tình trạng gập gối hoặc mất thăng bằng khi di chuyển.
Phần cổ chân và bàn chân (Ankle-Foot Section): Giúp cố định, kiểm soát tư thế bàn chân và hỗ trợ việc đặt chân đúng cách khi đi lại.
Hệ thống khóa khớp (Locking Mechanism): Một số nẹp KAFO có cơ chế khóa tự động, cho phép giữ cố định hoặc linh hoạt tùy theo nhu cầu di chuyển của bệnh nhân.
Chất liệu và thiết kế
Nẹp KAFO thường được làm từ các vật liệu nhẹ nhưng bền, giúp giảm áp lực lên chân khi sử dụng, bao gồm:
Nhựa nhiệt dẻo: Nhẹ, dễ điều chỉnh theo kích thước chân, phù hợp với bệnh nhân cần kiểm soát gối và cổ chân mà không cần chịu tải trọng lớn.
Kim loại (nhôm, thép không gỉ, titanium): Đảm bảo độ bền cao, phù hợp với bệnh nhân cần cố định chắc chắn do suy yếu cơ nặng.
Sợi carbon: Nhẹ và có độ đàn hồi tốt, giúp bệnh nhân di chuyển dễ dàng hơn.
Nguyên lý hoạt động
Giúp hỗ trợ và kiểm soát chuyển động của khớp gối, cổ chân và bàn chân, ngăn ngừa tình trạng gập gối quá mức hoặc mất thăng bằng.
Phân bổ lực đồng đều trên toàn bộ chi dưới, giúp bệnh nhân giữ tư thế ổn định và giảm mệt mỏi khi di chuyển.
Hỗ trợ bệnh nhân tập luyện và phục hồi chức năng, cải thiện khả năng đi lại và nâng cao chất lượng cuộc sống.
Nẹp KAFO là giải pháp quan trọng giúp bệnh nhân di chứng bại liệt Polio độc lập hơn trong sinh hoạt hàng ngày, giảm nguy cơ té ngã và bảo vệ cấu trúc khớp khỏi tổn thương thêm.
Vai trò của nẹp KAFO đối với bệnh nhân di chứng bại liệt Polio
Hỗ trợ vận động
- Nẹp KAFO giúp bệnh nhân duy trì tư thế đứng vững vàng và cải thiện khả năng đi lại, đặc biệt với những người bị yếu cơ hoặc liệt một phần chi dưới.
- Hỗ trợ chuyển động linh hoạt hơn, giúp bệnh nhân thực hiện các hoạt động hàng ngày như đứng lên, ngồi xuống, bước đi mà không cần quá nhiều trợ giúp.
- Cải thiện khả năng tự chăm sóc bản thân, giúp bệnh nhân hòa nhập xã hội tốt hơn và nâng cao chất lượng cuộc sống.
Ổn định khớp
- Kiểm soát khớp gối và cổ chân, giúp bệnh nhân tránh tình trạng gập gối quá mức hoặc sụp khớp, từ đó giảm nguy cơ té ngã.
- Tăng cường độ vững chắc cho chi dưới, giúp bệnh nhân cảm thấy an toàn hơn khi di chuyển.
- Giảm áp lực lên các cơ và dây chằng yếu, giúp bảo vệ cấu trúc xương khớp khỏi chấn thương thêm.
Phòng ngừa biến dạng cơ xương
- Ngăn ngừa co rút gân cơ do mất cân bằng lực kéo giữa các nhóm cơ, giúp duy trì độ dài và tính linh hoạt của cơ.
- Hỗ trợ định hình tư thế đúng, giảm nguy cơ phát triển các biến dạng khớp như vẹo cột sống, lệch trục chân, bàn chân khoèo do tư thế sai lệch kéo dài.
- Giúp bệnh nhân phát triển mô hình đi bộ ổn định, tránh các tác động tiêu cực lên hệ cơ xương khớp trong thời gian dài.
- Nẹp KAFO không chỉ là một công cụ hỗ trợ vận động mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc phòng ngừa các biến chứng thứ phát, giúp bệnh nhân bại liệt Polio có cơ hội sống độc lập và chủ động hơn trong cuộc sống hàng ngày.
Hướng dẫn sử dụng và bảo quản nẹp KAFO
Cách đeo và tháo nẹp:
Kiểm tra nẹp trước khi sử dụng: Đảm bảo nẹp sạch sẽ, không có vết nứt, lỏng lẻo hay hỏng hóc.
Đeo nẹp đúng cách: Mặc tất dài hoặc lớp lót mỏng để bảo vệ da khỏi cọ xát. Đặt chân vào đúng vị trí trong nẹp, điều chỉnh sao cho khớp gối, cổ chân và bàn chân thẳng hàng. Cố định các dây đai từ dưới lên trên, đảm bảo vừa vặn nhưng không quá chặt gây cản trở tuần hoàn.
Tháo nẹp đúng cách: Mở lần lượt các dây đai từ trên xuống dưới. Thực hiện động tác nhẹ nhàng, tránh giật mạnh để không làm tổn thương da và mô mềm.
Bảo dưỡng nẹp: Vệ sinh nẹp thường xuyên: Dùng khăn ẩm lau sạch bề mặt nẹp, tránh để nước ngấm vào các bộ phận kim loại gây gỉ sét.
Kiểm tra định kỳ: Xem xét các phần khóa, dây đai, bản lề để phát hiện sự hao mòn và sửa chữa kịp thời.
Lưu trữ đúng cách: Khi không sử dụng, bảo quản nẹp ở nơi khô ráo, tránh tiếp xúc với nhiệt độ cao hoặc ánh nắng trực tiếp.
Lưu ý khi sử dụng
Theo dõi phản ứng của cơ thể: Nếu có đau, kích ứng da, vết đỏ kéo dài hoặc tê bì, cần kiểm tra lại độ vừa vặn hoặc báo ngay cho chuyên gia chỉnh hình.
Không tự ý sửa chữa nẹp: Nếu có vấn đề, hãy đến cơ sở chuyên khoa để được điều chỉnh đúng kỹ thuật.
Duy trì tập luyện kết hợp: Sử dụng nẹp KAFO nên đi kèm với các bài tập phục hồi chức năng để đạt hiệu quả tối ưu.
Lợi ích và hạn chế của nẹp KAFO
Lợi ích:
- Cải thiện khả năng vận động: Giúp bệnh nhân đi lại dễ dàng hơn, tăng tính độc lập trong sinh hoạt.
- Giảm nguy cơ chấn thương: Ổn định khớp, hạn chế té ngã và phòng tránh các biến dạng cơ xương.
- Tăng cường sự tự tin: Giúp bệnh nhân hòa nhập cộng đồng và cải thiện chất lượng cuộc sống.
Hạn chế: Gây khó chịu ban đầu: Người dùng có thể cảm thấy khó chịu hoặc gò bó khi mới sử dụng. Hạn chế một số cử động tự nhiên: Nẹp có thể làm giảm linh hoạt trong các tư thế ngồi xổm, leo cầu thang. Cần thời gian thích nghi: Một số bệnh nhân cần điều chỉnh và tập luyện để sử dụng hiệu quả nhất.
Nẹp KAFO đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ bệnh nhân di chứng bại liệt Polio, giúp họ cải thiện khả năng vận động, giảm nguy cơ té ngã và duy trì tư thế đúng. Việc sử dụng nẹp đúng cách, kết hợp tập luyện phục hồi chức năng, sẽ mang lại hiệu quả tối ưu. Tuy nhiên, mỗi bệnh nhân có tình trạng khác nhau, vì vậy cần lựa chọn nẹp phù hợp và điều chỉnh theo hướng dẫn của chuyên gia. Nếu bạn hoặc người thân cần tư vấn về nẹp KAFO, hãy liên hệ ngay Chỉnh Hình Việt Đức để được hỗ trợ tốt nhất
