Bàn chân đóng vai trò quan trọng trong việc cân bằng và di chuyển của cơ thể. Một trong những vấn đề thường gặp là bàn chân bẹt, khi vòm bàn chân bị sụp xuống và tiếp xúc gần như hoàn toàn với mặt đất. Tình trạng này có thể gây đau nhức, mỏi chân và ảnh hưởng đến dáng đi. Đặc biệt, bàn chân bẹt ở trẻ em nếu không được phát hiện sớm có thể gây ảnh hưởng đến sự phát triển vận động. Vậy nguyên nhân nào dẫn đến bàn chân bẹt? Cách nhận biết và xử lý ra sao? Hãy cùng Chỉnh Hình Việt Đức tìm hiểu chi tiết trong bài viết này.
1. Bàn chân bẹt là gì ?
Bàn chân bẹt là bàn chân bằng phẳng, vòm bàn chân khi đứng gần như bằng phẳng so với mặt đất. Khi chúng ta có bàn chân bẹt sẽ ảnh hưởng rất nhiều đến việc vận động và di chuyển, thông thường vòm bàn chân sẽ giúp cho chúng ta có thể chịu lực, cân bằng, đi đứng nhẹ nhàng, giúp giảm phản lực từ mặt đất dội lên khi chân di chuyển.
Bàn chân bẹt ở trẻ em
Nguyên nhân gây ra bàn chân bẹt
Bàn chân bẹt có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, bao gồm yếu tố bẩm sinh, thói quen sinh hoạt, bệnh lý và các yếu tố nguy cơ khác. Việc xác định nguyên nhân giúp tìm ra phương pháp điều trị và phòng tránh phù hợp.
1. Nguyên nhân bẩm sinh
- Di truyền: Nếu trong gia đình có người bị bàn chân bẹt, nguy cơ con cái mắc phải tình trạng này sẽ cao hơn.
- Dị tật bẩm sinh: Một số trẻ em sinh ra đã có cấu trúc xương bàn chân bất thường, dẫn đến vòm chân không hình thành đúng cách.
2. Nguyên nhân do thói quen sinh hoạt
- Đi chân đất quá nhiều: Đặc biệt ở trẻ nhỏ, việc đi chân đất thường xuyên có thể khiến vòm chân không phát triển đầy đủ.
- Mang giày dép không phù hợp: Giày dép quá chật, quá rộng, đế quá mềm hoặc quá cứng đều có thể ảnh hưởng đến cấu trúc bàn chân.
- Béo phì: Trọng lượng cơ thể quá lớn tạo áp lực lên bàn chân, làm vòm chân bị sụp dần theo thời gian.
3. Nguyên nhân do bệnh lý
- Bệnh lý về khớp: Các bệnh như viêm khớp dạng thấp, gút có thể làm suy yếu cấu trúc xương và khớp ở bàn chân, dẫn đến bàn chân bẹt.
- Bệnh lý về thần kinh: Một số rối loạn thần kinh có thể làm yếu cơ ở bàn chân, ảnh hưởng đến khả năng duy trì vòm bàn chân.
- Chấn thương: Các chấn thương ở bàn chân, cổ chân hoặc dây chằng có thể làm tổn thương gân và khớp, gây mất vòm bàn chân.
4. Các yếu tố nguy cơ khác
- Tuổi tác: Người lớn tuổi có nguy cơ bị bàn chân bẹt cao hơn do quá trình lão hóa làm mất dần sự đàn hồi của các cơ và dây chằng.
- Mang thai: Phụ nữ mang thai có thể bị bàn chân bẹt tạm thời do sự thay đổi hormone làm mềm các mô liên kết và sự gia tăng trọng lượng cơ thể.
Việc hiểu rõ nguyên nhân gây bàn chân bẹt sẽ giúp bạn có những biện pháp phòng ngừa và điều trị hiệu quả. Nếu bạn nhận thấy dấu hiệu bất thường, hãy đến gặp bác sĩ hoặc chuyên gia Chỉnh Hình Việt Đức để được tư vấn và hỗ trợ kịp thời.
Lưu ý: Bàn chân bẹt có thể không gây ra triệu chứng rõ rệt ở một số người, nhưng ở một số người khác, nó có thể gây ra đau nhức chân, mỏi lưng, khó đi lại.
Các cách phát hiện bàn chân bẹt
Để phát hiện bàn chân bẹt, bạn có thể tự kiểm tra tại nhà hoặc đến gặp bác sĩ để được chẩn đoán chính xác. Việc phát hiện sớm sẽ giúp bạn có hướng điều chỉnh kịp thời, tránh những ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe xương khớp và vận động.
Các cách kiểm tra tại nhà
Kiểm tra dấu chân: Làm ướt lòng bàn chân rồi đặt lên một bề mặt phẳng như giấy, sàn nhà hoặc cát. Quan sát dấu chân: Nếu toàn bộ lòng bàn chân để lại dấu in rõ ràng, không có phần lõm ở giữa, bạn có thể bị bàn chân bẹt.
Kiểm tra bằng tay: Đứng thẳng và cố gắng luồn ngón tay vào phần lòng bàn chân. Nếu không thể luồn ngón tay vào hoặc phần lõm rất nhỏ, rất có thể bạn đang bị bàn chân bẹt.
Quan sát dáng đi: Nếu chân có xu hướng xoay vào trong khi đi hoặc chạy, có thể đây là dấu hiệu của bàn chân bẹt. Kiểm tra độ mòn của giày: Nếu giày mòn nhiều ở phần trong hơn phần ngoài, điều này có thể do dáng đi không cân đối do bàn chân bẹt.
Các phương pháp chẩn đoán chuyên nghiệp
Khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ kiểm tra bàn chân, dáng đi, tư thế đứng và hỏi về các triệu chứng mà bạn gặp phải. Đánh giá mức độ linh hoạt của bàn chân bằng cách yêu cầu bạn kiễng chân hoặc đi bộ.
Chụp X-quang: Giúp cung cấp hình ảnh chi tiết về cấu trúc xương bàn chân, xác định mức độ nghiêm trọng của bàn chân bẹt và các bất thường khác.
Chụp cộng hưởng từ (MRI): Cho phép quan sát chi tiết hơn về mô mềm, dây chằng và gân để đánh giá mức độ tổn thương.
Chụp CT: Cung cấp hình ảnh chi tiết về xương và mô mềm ở bàn chân, giúp bác sĩ chẩn đoán chính xác tình trạng bàn chân bẹt.
Dấu hiệu nhận biết:
Đau nhức chân: Đặc biệt ở lòng bàn chân, gót chân hoặc mắt cá chân.
Mỏi chân nhanh: Khi đứng hoặc đi lại trong thời gian dài.
Dáng đi bất thường: Đi khập khiễng, bàn chân xoay vào trong hoặc ra ngoài quá mức.
Đau lưng, đau đầu gối: Do ảnh hưởng đến tư thế đi đứng.
Mòn giày không đều: Giày bị mòn nhiều ở phía trong hơn so với phía ngoài.
Nếu bạn nhận thấy mình có những dấu hiệu trên, hãy đến ngay các cơ sở y tế hoặc chuyên gia chỉnh hình để được tư vấn và điều trị kịp thời!
Cách khắc phục và điều trị
Việc điều trị bàn chân bẹt tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của tình trạng này, có thể áp dụng từ phương pháp bảo tồn đến can thiệp y tế chuyên sâu. Dưới đây là những cách khắc phục phổ biến:
Sử dụng lót giày chỉnh hình
- Tác dụng: Hỗ trợ vòm chân, giúp phân bổ áp lực đều hơn khi di chuyển, giảm đau và ngăn ngừa biến chứng.
- Các loại lót giày:
- Lót giày có vòm nâng đỡ
- Lót giày theo khuôn bàn chân đặt riêng (custom orthotics)
- Lót giày giảm chấn giúp hấp thụ lực tác động
- Lưu ý khi chọn lót giày: Nên tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc chuyên gia chỉnh hình để chọn loại phù hợp với tình trạng bàn chân.
Bài tập phục hồi chức năng
- Kéo giãn cơ bàn chân và cổ chân: Động tác cuộn khăn bằng ngón chân giúp tăng cường sức mạnh cơ lòng bàn chân. Bài tập kéo giãn gân Achilles để cải thiện độ linh hoạt.
- Bài tập tăng cường cơ vòm chân: Đi bộ bằng mép ngoài của bàn chân. Nâng gót chân khi đứng trên bậc thang.
- Tập luyện thăng bằng: Giúp cải thiện tư thế và phân bổ lực đều trên bàn chân. Điều chỉnh thói quen sinh hoạt
- Mang giày phù hợp: Chọn giày có đế cứng vừa phải, hỗ trợ vòm chân. Tránh đi giày quá mềm hoặc quá cứng gây áp lực lên bàn chân.
- Kiểm soát cân nặng: Giữ cân nặng hợp lý để giảm tải lên bàn chân và các khớp.
- Hạn chế đi chân đất trên bề mặt cứng: Giúp bảo vệ bàn chân và tránh làm tổn thương thêm vòm chân.
Sử dụng nẹp chỉnh hình hoặc giày đặc biệt
- Dành cho trẻ em: Trẻ nhỏ có thể được chỉ định sử dụng giày chỉnh hình hoặc nẹp hỗ trợ để giúp phát triển vòm bàn chân tốt hơn.
- Dành cho người lớn: Một số trường hợp cần sử dụng nẹp cổ chân để giữ bàn chân ở vị trí tối ưu khi di chuyển.
Can thiệp y tế khi cần thiết
- Vật lý trị liệu: Được áp dụng khi bàn chân bẹt gây đau hoặc ảnh hưởng đến dáng đi.
- Tiêm corticosteroid: Trong một số trường hợp viêm đau nghiêm trọng, bác sĩ có thể tiêm thuốc để giảm viêm và đau tạm thời.
- Phẫu thuật: Nếu các phương pháp trên không hiệu quả hoặc tình trạng bàn chân bẹt quá nghiêm trọng, bác sĩ có thể chỉ định phẫu thuật để tái tạo vòm chân hoặc sửa chữa gân cơ bị tổn thương.
Bàn chân bẹt là tình trạng phổ biến có thể ảnh hưởng đến dáng đi, sức khỏe xương khớp và chất lượng cuộc sống. Việc phát hiện sớm và áp dụng các biện pháp phù hợp sẽ giúp giảm đau, cải thiện khả năng vận động và ngăn ngừa biến chứng. Từ các bài tập tăng cường vòm chân, sử dụng lót giày chỉnh hình đến các phương pháp điều trị chuyên sâu, mỗi giải pháp đều đóng vai trò quan trọng trong việc khắc phục tình trạng này. Nếu bạn gặp vấn đề về bàn chân bẹt, đừng ngần ngại tìm kiếm sự hỗ trợ từ chuyên gia.
Liên hệ ngay Chỉnh Hình Việt Đức để được tư vấn và điều trị hiệu quả nhất!
